"เกษตรพาชม ผลผลิตส้มสีทองทุ่งช้างกับโรงคัดแยกผลผลิตทางการเกษตร"
"เกษตรพาชม ผลผลิตส้มสีทองทุ่งช้างกับโรงคัดแยกผลผลิตทางการเกษตร"
*******************************
"แดนดินส้มสีทอง.." เมื่อพูดถึงจังหวัดน่าน หลายคนมักจะนึกถึงจังหวัดที่โอบล้อมด้วยขุนเขา ธรรมชาติที่สวยงาม และเมืองแห่งวัฒนธรรมล้านนาตะวันออก เมืองแห่งผลไม้หลากชนิด และหนึ่งในนั้นคือ "ส้มสีทอง" ที่เป็นอัตลักษณ์เฉพาะถิ่นของเมืองน่าน โดยเฉพาะส้มสีทองในพื้นที่อำเภอทุ่งช้าง วันนี้ทีมงานเกษตรพาชม พามาพูดคุยและชมกระบวนการคัดบรรจุผลผลิตส้มสีทอง กับ "พ่อประเสริฐ จันต๊ะวงค์" คณะกรรมการแปลงใหญ่ส้มสีทองอำเภอทุ่งช้างและกลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนผลผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัยอำเภอทุ่งช้าง พ่อประเสริฐเล่าว่าเห็นต้นส้มมาตั้งแต่จำความได้ หากนับเวลาก็มากกว่า 60 ปี ที่มีการปลูกส้มในพื้นที่อำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน ด้วยลักษณะของสภาพดินและสภาพอากาศของจังหวัดน่าน ทำให้ผลผลิตส้มนั้นมีลักษณะผิวเปลือกเป็นสีเหลืองทอง รสชาติหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย จนเป็นเอกลักษณ์ของ "ส้มสีทองเมืองน่าน"
สำหรับ "กลุ่มแปลงใหญ่ส้มสีทองอำเภอทุ่งช้าง" ก่อตั้งเมื่อปี 2560 โดยเกษตรกรชาวสวนส้มในพื้นที่อำเภอทุ่งช้าง ได้รวมกลุ่มตามนโยบาย "เกษตรแปลงใหญ่" ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีกรมส่งเสริมการเกษตรเป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลัก ดำเนินการโดยสำนักงานเกษตรจังหวัดน่านและสำนักงานเกษตรอำเภอทุ่งช้าง มีสมาชิก 103 คน พื้นที่ 807 ไร่ เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรมีการรวมกลุ่มและบริหารจัดการร่วมกัน ทำให้เกิดการรวมกันผลิตและรวมกันจำหน่ายโดยมีตลาดรองรับที่แน่นอน รวมทั้งพัฒนาผลผลิตให้มีคุณภาพและได้มาตรฐาน
ในส่วนของโรงคัดแยกผลผลิตทางการเกษตร หรืออาคารแปรรูป คัดบรรจุ และเก็บรักษาผลผลิตสินค้าเกษตรชุมชน แห่งนี้ ได้ใช้ประโยชน์เป็นสถานที่รับผลผลิตส้มสีทองของสมาชิกในกลุ่มมาคัดขนาด ทำความสะอาด ตลอดจนการบรรจุ โดยเริ่มใช้งานเมื่อปลายปี 2563 ทำให้ลดค่าใช้จ่ายในการขนส่งผลผลิตทางการเกษตรของสมาชิกในกลุ่มที่จากเดิมต้องนำผลผลิตส้มสีทองหรือผลไม้อื่น ๆ ไปรวบรวมและคัดบรรจุที่จุดรวบรวมผลผลิตในต่างอำเภอ ซึ่งมีระยะทางห่างไกลจากพื้นที่เกือบ 50 กิโลเมตร ทีมงานฯกล่าวเสริมว่าอาคารโรงคัดแยกนี้ก่อสร้างด้วยงบประมาณภายใต้แผนปฏิบัติราชการประจำปีงบประมาณ พ.ศ.2563 ของจังหวัดน่าน
ด้านแรงงานและตลาด จากเดิมที่ต้องใช้แรงงานในการคัดขนาดและเช็ดทำความสะอาดผลผลิตส้ม ในปัจจุบันได้รับการสนับสนุนเครื่องคัดขนาดและเครื่องทำความสะอาดผลผลิตส้ม จาก ท็อปส์ มาร์เก็ต เพื่อใช้งานในอาคารโรงคัดแยกผลผลิตแห่งนี้ ทำให้ทางกลุ่มลดค่าใช้จ่ายในการจ้างแรงงานคัดขนาดและทำความสะอาดผลผลิตส้มลง และทำกระบวนการจัดการผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยวทั้งการคัดขนาด การทำความสะอาด การบรรจุผลผลิตส้ม เพื่อส่งผลผลิตออกสู่ตลาดได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งผลผลิตทางการเกษตรในพื้นที่อำเภอทุ่งช้างไม่ว่าจะเป็นส้มสีทองหรือเงาะที่่ผ่านกระบวนการภายในโรงคัดแยกผลผลิตแล้วจะส่งออกผลผลิตสู่ตลาดโมเดิร์นเทรด (Modern Trade) อาทิ เช่น Tops Supermarket, S&P, ส่งให้ผู้บริโภคสั่งสินค้าทางไปรษณีย์ เป็นต้น และผลผลิตทางการเกษตรที่จะเข้าสู่โรงคัดแยกนี้ จะต้องเป็นผลผลิตการเกษตรปลอดภัยตามมาตรฐาน GAP และเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (PGS) ทำให้ราคาผลผลิตโดยเฉพาะส้มสีทองจากเดิมราคากิโลกรัมละ 10-25 บาท เป็นราคากิโลกรัมละ 30-80 บาท ตามขนาดเบอร์และมาตรฐานของผลผลิตที่ได้รับ
เฉพาะในห้วงเดือนธันวาคม 2564 ที่ผ่านมานี้ ผลผลิตส้มสีทองของสมาชิกในกลุ่มที่ได้ใช้ประโยชน์จากโรงคัดแยกผลผลิตแห่งนี้ได้ส่งผลผลิตส้มสีทองให้ตลาดหลักของกลุ่ม คือ ท็อปส์ มาร์เก็ต , บริษัทไปรษณีย์ไทย จํากัด และบริษัท เอส แอนด์ พี ซินดิเคท จำกัด ไปแล้วรวมกว่า 20 ตัน คิดเป็นมูลค่ากว่า 7 แสนบาท หากคิดทั้งฤดูกาลผลิตจะได้มูลค่าประมาณปีละ 1.2 ล้านบาท รวม 2 ปีที่ผ่านมาจะได้มูลค่ากว่า 2.4 ล้านบาท
ด้านมาตรฐาน ผลผลิตส้มสีทองของกลุ่มแปลงใหญ่ส้มสีทองอำเภอทุ่งช้างและกลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนผลผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัย ได้รับมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) และมาตรฐานสินค้าเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (PGS) ตลอดจนได้รับการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ซึ่งเป็นเครื่องหมายที่ใช้กับสินค้าที่มาจากแหล่งผลิตที่เจาะจง หรือเป็นสินค้าของท้องถิ่นที่บ่งบอกถึงคุณภาพ และแหล่งที่มาของสินค้าจากกรมทรัพย์สินทางปัญญา และกระทรวงพาณิชย์
ด้านการบริหารจัดการ โรงคัดแยกผลผลิตทางการเกษตรนี้มีการบริหารจัดการโดยกลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนผลผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัยอำเภอทุ่งช้าง โดยมีเจ้าหน้าที่สำนักงานเกษตรอำเภอทุ่งช้าง สำนักงานเกษตรจังหวัดน่าน ตลอดจนหน่วยงานทั้งภาครัฐ เอกชน และสถาบันการศึกษาต่าง ๆ ได้ร่วมติดตามเยี่ยมเยียนให้คำแนะนำกับคณะกรรมการในการบริหารกลุ่ม การดูแลมาตรฐานการผลิตของสมาชิกในกลุ่ม การจัดการผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยว ด้านตลาด ตลอดจนด้านการส่งเสริมการแปรรูปผลผลิต ซึ่งในพื้นที่มีกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตไม้ผลเพื่อการตลาดบ้านวังผา ได้นำผลผลิตส้มบางส่วนมาแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าและเพื่อการเก็บรักษาผลผลิตให้มีอายุยาวนานขึ้น อาทิ ผลิตภัณฑ์ "แยมส้ม" ที่มีการบรรจุภัณฑ์พร้อมจำหน่ายอีกด้วย
การเป็นศูนย์เรียนรู้การจัดการสินค้าเกษตรชุมชน จากเดิมที่กลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกไม้ผลในพื้นที่อำเภอทุ่งช้าง ต้องเดินทางไปศึกษาดูงานเกี่ยวกับการจัดการผลผลิตสินค้าเกษตรหลังการเก็บเกี่ยวที่ต่างจังหวัด ตอนนี้ต่างจังหวัดกลับมาศึกษาดูงานระบบการจัดการผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยวที่เรา ซึ่งได้ใช้ประโยชน์เป็นจุดศึกษาดูงานด้านการจัดการผลผลิต การคัดบรรจุ รวมถึงการตลาดของเครือข่ายของศูนย์การเรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) อำเภอทุ่งช้าง
นอกจากผลผลิตส้มสีทองที่ใช้ประโยชน์จากโรงคัดแยกผลผลิตทางการเกษตรแห่งนี้แล้ว ในพื้นที่อำเภอทุ่งช้างยังจะมีผลผลิต "เงาะ" ที่จะมีผลผลิตออกสู่ตลาดในห้วงถัดไปจากนี้ ที่ผลผลิตจะได้ผ่านกระบวนการจัดการผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยว การรักษาผลผลิตในห้องเย็นที่สามารถใช้เก็บรักษาผลผลิตทางการเกษตรเพื่อรอการจำหน่ายของสมาชิกในกลุ่ม ตลอดจนการให้บริการเช่าห้องเย็นในราคาถูกเพื่อช่วยเหลือกลุ่มเกษตรกรในพื้นที่อำเภอใกล้เคียงในการเก็บรักษาผลผลิตระหว่างรอการจำหน่ายอีกด้วย
ทางกลุ่มต้องขอขอบคุณจังหวัดน่าน สำนักงานเกษตรจังหวัดน่าน สำนักงานพานิชย์จังหวัดน่าน สำนักงานเกษตรอำเภอทุ่งช้าง และทุกภาคส่วนที่ร่วมสนับสนุน ช่วยให้กลุ่มเกษตรกรได้มีโรงคัคบรรจุมาตรฐานในพื้นที่ และมีตลาดที่มั่นคง ซึ่งทากสนใจผลผลิตส้มสีทองเมืองน่านจากแหล่งผลิตในพื้นที่อำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน สามารถหาซื้อได้จากตลาด ท็อปส์ มาร์เก็ต , บริษัท ไปรษณีย์ไทย จํากัด และบริษัท เอส แอนด์ พี ซินดิเคท จำกัด หรือ
*******************************
เรื่อง/ภาพ/เรียบเรียง
นายนพรัตน์ จิโน นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ
นางสาวดาวประกาย เมืองไชย นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ
นายมติชน โลกคำลือ นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ
14 มกราคม 2565
นายศักดิ์สิทธิ์ ศรีวิชัย
เกษตรจังหวัดน่าน
